Przestępstwo pociąga za sobą karę. Wiemy to wszyscy. To przeświadczenie jest zakorzenione głęboko w społeczeństwie cywilizowanym, które uważa za rzecz naturalną, że nie można bezkarnie mordować, kraść lub oszukiwać. Tak to wygląda w prawie krajowym.
Natomiast wszystkie cywilizowane społeczeństwa uważały za rzecz naturalną, że jeżeli jedno państwo napadnie na drugie, pociągając za sobą miliony ofiar i morze łez i cierpienia, nikt za to nie ponosi kary i co najwyżej płaci za przegraną wojnę tronem, częścią państwa lub umniejszeniem jego znaczenia bądź dobrobytu. I pomimo tego, że problem karania przestępców wojennych nie jest nowy (już w starożytności próbowano określić pojęcie przestępstwa wojennego i karać jego sprawców) to sakralny i formalny charakter tych ustaleń nie pozwolił na ich zdefiniowanie w takim sensie, w jakim je dziś rozumiemy.
Podobnie sytuacja przedstawiała się w czasach nowożytnych i najnowszych. Wojna władców między sobą, walki religijne, wybujały nacjonalizm, zaborczość kapitalizmu, narodziny nowoczesnego imperializmu spowodowały, że wojna uznana została za legalny instrument polityki międzynarodowej i tylko sposób jej prowadzenia ujęto w pewne normy, skodyfikowane w konwencjach genewskich i haskich.
Zmiana pojęć w tym zakresie dokonywała się stopniowo dopiero od czasów I wojny światowej, co znalazło swój wyraz w traktacie wersalskim. Jednakże wiele z tych ważnych ustaleń nie weszło w życie wskutek antagonizmów politycznych między zwycięstwami. Zbrodnie dokonane podczas II wojny, przez funkcjonariuszy państw osi Berlin – Rzym – Tokio, stanowiły silny impuls do dalszych prac w tym kierunku. Ponownie zajęto się prawnym określeniem pojęcia zbrodni wojennych i poczyniono wyraźny krok w kierunku praktycznej realizacji wcześniejszych ustaleń, powołując do życia trybunały: norymberski i tokijski. Od tego momentu datuje się realny rozwój instytucji odpowiedzialności karnomiędzynarodowej jednostek.
Pierwszą próbą powołania stałego sądu międzynarodowego był działający w latach 1908-1918 Środkowoamerykański Trybunał Sprawiedliwości (rozpatrzył tylko 10 spraw):
- pierwszym sądem międzynarodowym o znaczeniu światowym był Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej
- został on powołany w okresie Ligii Narodów
- zastąpił go po II wojnie światowej Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości -sądy międzynarodowe działają na podstawie prawa międzynarodowego
- sądy międzynarodowe są kompetentne do rozstrzygania sporów między państwami tylko wówczas, gdy państwa wyraziły na to zgodę
STAŁY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI MIĘDZYNARODOWEJ
Stały Trybunał Sprawiedliwości Międzynarodowej tf został powołany na podstawie Paktu Ligii Narodów, który przewidywał, że STSM będzie posiadał podwójną kompetencję:
- rozpatrywanie wszystkich sporów międzynarodowych przedstawionych przez strony
- wydawanie na życzenie Rady lub Zgromadzenia opinii doradczych w każdym sporze lub innej sprawie
- powołany przez Radę komitet rzeczoznawców opracował statut STSM, który został przyjęty przez Zgromadzenie LN w 1920r. (wszedł on w życie w 1921r.)
- sprawy wewnętrzne STSM normował regulamin
- STSM działał w okresie od 1922r. do 1940r. i wydał 30 wyroków oraz 27 opinii doradczych -jego działalność kontynuuje obecnie Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości
MIĘDZYNARODOWY TRYBUNAŁ SPRAWIEDLIWOŚCI
Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości (MTS) tf rozpoczął działalność w 1946 roku jest jednym z głównych organów ONZ, jest głównym organem sądowym ONZ -podstawami jego ustroju i działalności są:
- Statut oparty ściśle na statucie STSM, który stanowi integralną część KNZ
- Regulamin (1946r.), kilkakrotnie zmieniany
- stronami statusu są ipso facto wszyscy członkowie ONZ (art. 93 ust. 1 KNZ)
- stronami mogą być także państwa nienależące do ONZ
[ciąg dalszy tej pracy nastąpi…]